به گزارش خبرنگار سیاسی سراج24، در حالی که این روزها، رسانه های دولتی و حتی رییس مجلس ادعا می کنند که طرف مقابل نقض عهد نداشته است، اما اظهارات روز گذشته یوکیا آمانو درباره برجام درباره گزارش نهایی از پی ام دی (ابعاد احتمال نظامی برنامه هسته ای ایران) به نحوی بود که ناظران سیاسی معتقدند، او مقدمات نقض برجام را فراهم کرده است.
رفتار روز گذشته آمانو، از آنجایی قابل پیش بینی بود که از ماهها قبل منتقدان فراوان توافق ضعیف و برجام نسبت به این مسئله تاکید کرده بودند که آژانس ثابت کرده است که به واسطه ماهیت غربی خود به هیچ وجه مورد اعتماد نیست و ایران نباید فرایند برجام را پیش از انجام تعهدات طرف غربی و اتمام پرونده و موضوع پی ام دی آغاز کند. در این میان و به خاطر عدم توجه به انتقاد سازنده کارشناسان این مهم صورت نگرفت. تا جایی که آمانو به صراحت از خاتمه نیافتن پی ام دی سخن می گوید.
رهبر معظم انقلاب نیز چندی پیش در نامه تایید مشروط برجام درباره این ابعاد از برجام تذکرات جدی را مطرح کرده بودند. رهبری انقلاب در نامه خود به رییس جمهور با طرح اهمیت خاتمه یافتن پی ام دی و اجرای برجام پس از این موضوع تاکیده کرده بودند که «اقدامات مربوط به آنچه در دو بند بعدی آمده است، تنها هنگامی آغاز خواهد شد که آژانس، پایان پرونده موضوعات حال و گذشته (PMD) را اعلام نماید.»
با این حال «یوکیا آمانو» رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جمع خبرنگاران در وین گفته است: گزارش آژانس درباره ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران نه سیاه است و نه سفید. گزارشی که هفته آینده منتشر خواهد شد به نتیجه قطعی درباره موضوع فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران نخواهد رسید. آن چه که امروز می‌شود در باره آن سخن گفت این است که درباره صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران نمی‌توان با بله یا خیر اظهار نظر کرد! نمی‌توانم تضمین کنم تمامی آنچه که ایران انجام می‌دهد، صلح‌آمیز باشد. نمی‌توان صلح‌آمیز بودن برنامه ایران را تایید کرد.
این اظهارات، شوربختانه در حالی مطرح می شود که سانتریفیوژها در ایران برچیده شده است و اقدامات فراوانی که ایران در نطنز و اراک و فردو ملزم به آنها شده بود صورت گرفته است. حالا و پس از این اقدامات از سوی ایران آمانو اعلام می کند که نمی‌توان صلح‌آمیز بودن برنامه ایران را تایید کرد.
اگرچه هنوز این مواجهه آمانو با پرونده هسته ای ایران با همه دشمنی های غرب صورت می گیرد، نکته دردآورتر آنجاست که طبق اذعان خود آمانو ایران بی‌سابقه‌ترین دسترسی‌های هسته‌ای و نظامی را به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده است تا آژانس در نهایت پرونده بهانه‌جویی پی‌ام‌دی را ببندد. اما آژانس این کار را نکرده است. با این حال اما درحالی که ایران بیشترین و بی‌سابقه‌ترین دسترسی‌های هسته‌ای و نظامی را به آژانس داد و در مراکز هسته‌ای و نظامی خود را بر روی آمانو و همکارانش گشود اما مدیرکل آژانس با اظهارات متناقض خود به نوعی برجام را به کلی زیر سوال برده است.
اظهارات مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره پی‌ام‌دی در حالی منتشر شده است که عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد کشورمان درباره مساله پی‌ام‌دی گفته است: آمانو در موضعی نیست که شخصا پی‌ام‌دی را ببندد چراکه تصمیم‌گیری برعهده شورای حکام است و وی تنها باید یافته‌ها و ارزیابی خود را ارائه دهد. اگر گزارش به‌گونه‌ای باشد که پرونده بسته نشود به این معنی است که فعالیت‌های ما دنبال نخواهد شد. فروش اورانیوم و ادامه برجام به این موضوع وابسته است و اگر پی‌ام‌دی بسته نشود برجام متوقف می‌شود. ما همیشه با بدبینی پیش رفته و بدترین سناریوها را در نظر گرفته‌ایم. به ترتیبی پیش رفته‌ایم که همه فعالیت‌های ما بعد از بسته شدن پی‌ام‌دی باشد و فکر می‌کنم مجموعه تدابیر ما منجر به بسته شدن پی‌ام‌دی می‌شود. در مذاکراتی که با آمانو و طرف آمریکایی داشتم فکر می‌کنم پی‌ام‌دی بسته شود. گزینه‌هایی که بازگشت آن بیشتر طول می‌کشد همه بعد از پی‌ام‌دی است و تعهداتی که بازگشت سریع‌تری دارند پیش از پی‌ام‌دی خواهند بود که به سرعت به کار اولیه باز می‌گردند و این برنامه‌ریزی ماست.
همچنین رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز روز پنجشنبه در نشست شورای حکام گفته بود: ما منتظر اجرای این تعهد و بسته شدن موضوع هستیم زیرا بدون آن، اجرای برجام اتفاق نخواهد افتاد. مایلیم این موضوع را روشن کنیم که این تعهد یکی از تعهدات حیاتی مندرج در برجام است. تغییر جهت بنیادین در رهیافت شورای امنیت (نسبت به برنامه هسته‌ای ایران) به شکل مطروحه در مقدمه قطعنامه 2231 باید در اینجا یعنی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پی گرفته شود. بنا بر این همه قطعنامه‌های قبلی شورای حکام که به نظر ایران اقداماتی غیرقابل توجیه و مبتنی بر انگیزه‌های سیاسی هستند باید خاتمه یابند. در شرایطی که برجام که توسط قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد تایید شده است، همکاری هسته‌ای با ایران و مواردی مانند تداوم برنامه غنی‌سازی آن شامل انتقال مواد هسته‌ای و کمک برای نوسازی رآکتور آب سنگین را مقرر می‌دارد، مفاد قطعنامه‌های گذشته شورا حاوی تصویب تعلیق، به هیچ وجه از اعتبار برخوردار نیست.
در این میان برداشت غربی ها از اظهارات صریح آمانو کمی متفاوت است. آنها معتقدند آمانو مهر تایید بر مختومه شدن پی ام دی نخواهد زد.
شبکه خبری بلومبرگ با اشاره به اظهارات آمانو نوشته است: گزارش هفته آینده آمانو پرونده مربوط به «جنبه‌های نظامی ادعایی» در برنامه هسته‌ای ایران را در ابهام نگاه می‌دارد. گذشته برنامه هسته‌ای ایران، ممکن است حتی با پایان یافتن تحقیقات آژانس، مبهم باقی بماند. برخی از سوالات احتمالا بعد از آنکه آژانس در هفته آینده ارزیابی‌اش از برنامه هسته‌ای ایران را تکمیل می‌کند بدون پاسخ خواهند ماند.
روزنامه وال‌استریت ژورنال نیز با راه انداختن یک عملیات روانی علیه ایران ادعا کرده است: ایران همه اطلاعات مورد نیاز آژانس را در اختیار آنها قرار نداده است. این روزنامه آمریکایی به نقل از دیپلمات‌های مطلع از موضوع پرونده هسته‌ای ایران به عدم ارائه اطلاعات مناسب از سوی جمهوری اسلامی پیرامون فعالیت‌های گذشته هسته‌ای اشاره کرد. وال‌استریت ژورنال نوشت: دیپلمات‌های دخیل در موضوع بازرسی‌ها گفته‌اند با وجود این‌که ایران به طور رسمی تعهدات خود را اجرا کرده با این وجود این کشور اطلاعات مناسب کمی را درباره فعالیت‌های گذشته هسته‌ای ارائه کرده است. دیپلمات‌های فوق افزودند ایران دسترسی‌های محدود به افراد مهم، اسناد و مکان‌هایی که آژانس خواهان مشاهده آنها بوده را میسر ساخته است. این موارد بر دامنه نگرانی قانونگذاران آمریکایی و دیگر منتقدان توافق جولای که بر این باورند تحقیق از برنامه هسته‌ای ایران فعالیت‌های سابق هسته‌ای این کشور را لاپوشانی خواهد کرد، می‌افزاید. این افراد تاکید دارند تحقیقات براساس توافق ماه جولای در مسیری است که ایران می‌تواند از پاسخ به سوال‌های سخت طفره رود.
به نظر می رسد، اقدامات زودهنگام و خلاف قانون دولت در آغاز برجام پیش از ختم پی ام دی نتایج خود را مشهود می سازد و خسارتهایی که به ایران وارد می شود را بازنمایی می کند.
